Brugge beschikt over een rijk funerair erfgoed. Stad Brugge schenkt dan ook heel wat aandacht aan het beheer en de herwaardering ervan. Sinds de jaren 1970 voert de Stad een actief beleid om grafmonumenten te behoeden voor verval, en werd een Commissie van Graftekens opgericht. De dienst Patrimoniumbeheer van Stad Brugge maakt deel uit van die Commissie, waarbij ze instaat voor de opmaak en opvolging van restauratiedossiers van de belangrijke waardevolle grafmonumenten in stadseigendom (dus van de meeste waardevolle monumenten die de Stad niet in concessie zal geven). De Stad trekt hiervoor jaarlijks een budget van ongeveer 30.000 euro uit.
Schepen van Patrimoniumbeheer Minou Esquenet: “Het uitgangspunt van de restauratie van een grafzerk is het maximaal behoud ervan en dit in zijn oorspronkelijke toestand. Dit geldt niet alleen voor de grafzerken op zich maar ook voor de ornamenten, voorwerpen, opschriften, … die aanwezig zijn op of in het monument.”
“De Brugse kerkhoven kunnen al decennia lang rekenen op talloze vrijwilligers die zetelen in de stedelijke graftekencommissie. Ze brengen in kaart waar er unieke graven zijn, volgen de concessies op en melden aan de stedelijke diensten waar aanpassingen aangewezen zijn. Een historisch belangrijke en mooie samenwerking tussen vrijwilligers en stadsdiensten,” zegt schepen van Burgerzaken en Bevolking Jasper Pillen.
Dit jaar werden er 14 grafmonumenten gerestaureerd, onder meer op de Centrale begraafplaats, de begraafplaats van Sint-Pieters, de begraafplaats van Sint-Michiels, het kerkhof van Dudzele en het kerkhof van Sint-Kruis. De werkzaamheden werden uitgevoerd door de aannemer Vandendorpe Arthur nv uit Zedelgem voor een bedrag van 65.521,10 euro (BTW incl.).
Sommige monumenten kregen enkel een reinigingsbeurt, bij andere was een ingrijpendere aanpak vereist. Veelal werden de werkzaamheden ter plaatse uitgevoerd. Sommige elementen werden gedemonteerd en in het atelier gerestaureerd.
De gebruikte basismaterialen bij de oude grafmonumenten zijn kalksteen, zandsteen, blauwe hardsteen, witte marmer of ijzer (smeed- en gietijzer). Dit zijn in de buitenlucht kwetsbare elementen waardoor het zeer belangrijk is om deze op een regelmatig tijdstip te onderhouden.
De voornaamste restauratiewerken aan een monument zijn:
– een zachte reiniging met speciale technieken en straalmiddelen die afgestemd zijn op het te reinigen materiaal;
– de herstelling van het voegwerk van de verschillende materialen met specifieke mortels;
– steenrestauratie, herstel van gebeeldhouwde natuursteenelementen, ornamenten: dit gaat over het plaatselijk herstel van de beschadigde elementen met specifieke stukken/ mortels/ pastas/ injecties en het vervangen van onderdelen of gehelen naar oorspronkelijk model.
– hermonteren en herstellen van gebarsten/ verzakte elementen;
– herbeitelen van letters/ teksten en afbeeldingen die in slechte toestand zijn en dit steeds naar de oorspronkelijke toestand;
– het terug polychromeren/ vergulden van de uitgebeitelde teksten/ afbeeldingen eveneens naar oorspronkelijke toestand;
“Bijzondere aandacht ging dit jaar naar de restauratiewerken in het vak 66 op de Centrale begraafplaats: de gesneuvelden/ oud-strijders van WO I”, zegt schepen Minou Esquenet. Het bestuur wil in dit vak de grafmonumenten die in slechte staat zijn stapsgewijs restaureren. Dit jaar werd er gestart met enkele gietijzeren kruisen van oud-strijders. De kruisen werden gedemonteerd en in het atelier van de aannemer volledig gerestaureerd. De werkzaamheden omvatten onder meer reinigen, herstellen van de gietijzeren onderdelen, metallisatie van het volledige kruis, herstel van de fundering… Na een kleuronderzoek werden ze opnieuw in hun originele kleurstelling afgewerkt. Op twee graven in vak 66 werden gietijzeren kruisen geplaatst afkomstig van het kerkhof van Sint-Kruis. Deze kruisen werden destijds gerestaureerd door vrijwilligers uit de Commissie van Graftekens en sluiten qua vormgeving perfect aan met de andere gietijzeren kruisen in vak 66.
Opmerkelijk dit jaar was de restauratie van verschillende graftrommels. Een graftrommel werd ooit (in de periode 1870-1940) als laatste groet op een graf geplaatst, zoals nu een boeket of bloemenkrans. Het is een zinken of ijzeren trommel die vooraan afgedicht werd met glas. In de trommel bevindt zich een krans met bladeren en bloemen waarvan de kleuren en symbolen vaak verwijzen naar de overleden persoon. Deze werkzaamheden werden uitgevoerd door de Nederlandse Stichting tot behoud van de Graftrommel uit Nederland.
Met deze restauraties wenst het stadsbestuur uitzonderlijk funerair erfgoed te beschermen en te bewaren voor de toekomst.
Foto: Persdienst Stad Brugge
