Vlaanderen erkent drie waardevolle, moderne werken uit de collectie van Musea Brugge als Vlaams erfgoed. Werken die stuk voor stuk een mijlpaal vormen in de Vlaamse cultuurgeschiedenis.
Het gaat om de schilderijen ‘L’attentat’ (René Magritte) en ‘Manolete’ (Luc Peire) en de sculptuur ‘Zonnebanen, een zon van onze melkweg met twee van haar planeten’ (Georges Vantongerloo). “De erkenning is nog maar eens een bewijs dat niet alleen onze Vlaamse Meesters, maar ook onze moderne collectie hoge toppen scheert”, aldus Nico Blontrock, schepen van Cultuur. “We zijn bovendien ook trots dat er nu in totaal maar liefst 84 werken uit onze wereldvermaarde collectie tot de Topstukkenlijst van de Vlaamse Gemeenschap behoren.”
Musea Brugge werd dit jaar nog aangeduid als Vlaams cultureel-erfgoedinstelling vanwege zijn topcollectie en werking op internationaal niveau. Anne van Oosterwijk, directeur Collectie bij Musea Brugge: “Musea Brugge speelt een voorbeeldrol in het cultureel-erfgoedveld. De aanduiding van drie nieuwe topstukken is opnieuw een mooie erkenning van onze belangrijke functie in het beheer en de conservatie van waardevol cultureel erfgoed – van oude tot hedendaagse kunst. Vlaanderen heeft gekozen om onze drie werken op te nemen in de Topstukkenlijst vanwege hun belang en onmisbare waarde voor ons erfgoed. Alle drie zijn ze op een belangrijk moment in het leven of oeuvre van de kunstenaar gemaakt.”
Spel met kunst en werkelijkheid
René Magritte (1898-1967) is de belangrijkste vertegenwoordiger van het surrealisme. De schilder staat erom bekend een spel te spelen met kunst en werkelijkheid. Op het moment dat hij ‘L’attentat’ (1932) schilderde was Magritte net van Parijs naar Brussel verhuisd en liet hij het gebruik van taal in zijn werk achterwege. Alleen de titel van dit werk is nog een spel met taal, want welke ‘aanslag’ is er hier uitgebeeld? Op het werk zien we typische surrealistische beeldelementen die later ook in zijn andere schilderijen opduiken: een plankenvloer, wolken, een kader met een naakte vrouwentorso, een bel en een doorkijk naar een huis met de gordijnen op een kier. ‘L’attentat’ was een van de eerste moderne werken die voor het Groeningemuseum werd aangekocht en heeft er nog steeds een vaste plek.
Spaanse stierenvechter
In ‘Manolete’ (1957) maakte Luc Peire (1916-1994) een geleidelijke overgang van de figuratie naar de abstractie. Het werk is een afwisseling van verticale lijnen maar links is nog een vorm van een menselijke gestalte te zien. Die figuur zal in zijn later werk volledig verdwijnen. Uiteindelijk groeit Peire uit tot een van de belangrijkste Belgische abstracte kunstenaars. Peire werkte in ateliers over de hele wereld. De titels van zijn werken verwijzen vaak naar plaatsen waar hij verbleef. De titel ‘Manolete’ van dit werk en de rode kleur verwijzen mogelijks naar een bekende Spaanse stierenvechter die in tragische omstandigheden overleed. Dit zou de dramatische kleurencombinatie in het werk kunnen verklaren.
Som van leegte en volume
Georges Vantongerloo (1886-1965) is een van de belangrijkste en meest veelzijdige abstracte kunstenaars van zijn generatie. Zijn hele carrière lang bleef hij zijn oeuvre vernieuwen: van realistisch beeldhouwwerk over fauvisme, beeldhouwkunst en schilderkunst in de stijl van Mondriaan, naar abstract werk met lijnen en wiskundige curves tot architecturale ontwerpen voor bruggen en luchthavens. ‘Zonnebanen, een zon van onze melkweg met twee van haar planeten’ (1963) is het voorlaatste werk dat Vantongerloo realiseerde, geïnspireerd door onder meer de sterrenkunde. De banen zijn hier door een spiraal van metaaldraad voorgesteld en creëren de kosmologische ruimte die energetisch door de objecten wordt geactiveerd. Samen vormen zij de som van leegte en volume. Ook dit werk behoort tot de vaste presentatie van het Groeningemuseum.
Vlaamse topstukken: zeldzaam en onmisbaar
De Topstukkenlijst kadert in het Topstukkendecreet. Met dit decreet wil de Vlaamse overheid roerend cultureel erfgoed, dat waardevol of belangrijk is, beschermen. Daarom stelt Vlaanderen een lijst samen met objecten of verzamelingen die dankzij hun archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis als zeldzaam en onmisbaar beschouwd worden.
Het Topstukkendecreet legt een aantal verplichtingen op aan de eigenaar van de topstukken. Tegelijk biedt het ook garanties voor de eigendoms- en bezitsrechten. Zo ziet het decreet de eigenaar als partner in het behoud van het erfgoed. Daarom voorziet het Topstukkendecreet ook een subsidieregeling voor topstukken voor digitalisering, conservatie en restauratie.
Foto: Musea Brugge
